Tęnastumenn landsins

§ 1. Tęnastumašur eftir hesi lóg er hann, iš settur er ķ landsins tęnastu eftir reglunum ķ hesi lóg.

§ 2. Tęnastumašur veršur at seta ķ starv į fylgjandi hįtt:

1) Varug seta.
2) Royndarsetan viš varugari setan ķ hyggju seinni.
3) Setan upp į įramįl.

§ 4. Fyritreytin fyri at verša settur ķ starv sum tęnastumašur er, at avvaršandi hevur aldur, heilsu og śtbśgving, iš ger hann fųran fyri at inna tęnastu ķ avvaršandi starvi. Eru treytir um aldur, heilsu og śtbśgving ikki įsettar ķ ašrari lóg ella viš heimild ķ henni, kunnu tķlķkar treytir įsetast av landsstżrinum.

§ 5. Tęnastumannastųrv verša sett, aftan į at tey hava veriš lżst leys, uttan so at tey verša sett viš einum, sum frammanundan hevur veriš settur viš royndartķš.
Stk. 2. Ķ lżsingini skal starvsųkiš, starvsheitiš og tann fyri starviš ķ lųtuni galdandi lųnarramma og taš ķ lųtuni galdandi tęnastustaš, tilskilast.
Stk. 3. Eftir įheitan fįa umsųkjarar og felųg, hvųrs limir eru sjįlvsagdir umsųkjarar til starviš, upplżsing um nųvn umsųkjaranna.
Stk. 4. Umsóknarfreistin eigur ikki at vera styttri enn 14 dagar, uttan so at serlig višurskifti gera taš fyri neyšini.
Stk. 5. Heldur landsstżriš, at eingin av umsųkjarunum, iš sųkt hava lżst starv innan įsettu tķšarfreist, er nóg vęl skikkašur til starviš, ella at nżggj lżsing kann elva duguligari monnum at sųkja, skal starviš verša lżst av nżggjum.

§ 7. Tį iš tęnastumašur sųkir leyst starv, skal nęsti yvirmašur hansara geva landsstżrinum eina skrivliga meting av tęnastumanninum og tęnastumašurin skal fįa avrit av metingini.

§ 8. Tį mašur gerst tęnastumašur, fęr hann tęnastubręv, sum tilskilar starvsheiti og starvsųki.
Stk. 2. Samstundis fęr tęnastumašur at vita eftir hvųrjari lųnarrammu, hann veršur lųntur og į hvųrjum tęnastustaš, hann skal inna tęnastu, til annaš veršur fyrisett.
Stk. 3. Eingin kann samstundis vera varugt settur ķ meira enn eitt tęnastumannastarv.

§ 9. Tęnastumašur skal samvitskufult halda tęr fyri starv hansara galdandi reglur, og skal bęši ķ og uttan fyri tęnastu vķsa slķkan atburš, sum starvi hansara sųmir.
Stk. 2. Tęnastumašur hevur tųgnskyldu um višurskifti, hann ķ tęnastustarvi sķnum fęr kunnleika um, og sum eru so hįttaš, at neyšugt er, at hann gongur loyniliga um tey, ella hetta veršur honum įlagt. Tųgnskyldan heldur ikki uppat, tį iš hann fer śr tęnastuni.

§ 10. Tęnastumašur hevur skyldu at rųkja fyribils tęnastu ķ javnstillašum ella hęgri starvi enn hansara egna innan somu tęnastugrein.

§ 11. Tęnastumašur hevur skyldu til į tęnastuųki sķnum at ganga undir tķlķkar broytingar ķ tęnastuvišurskiftunum, sum ikki broyta starvseyškenniš, og sum ikki ger, at starviš ikki longur kann haldast hóskandi fyri hann. Ķ sama mun kann įleggjast honum at taka viš ųšrum starvi.
Stk. 2. Um so er at broytingar ķ fyrisitingini gera taš neyšugt, kann landsstżriš ķ samrįš viš nevndina eftir § 12 įleggja tęnastumanni at taka viš starvi uttan fyri sķtt egna tęnastuųki, um arbeišiš svarar til taš ķ starvinum higartil og kann haldast hóskandi fyri hann.
Stk. 3. Um so er at ein varugt settur tęnastumašur undir 60 įr vegna heilsubrek er ikki fųrur at rųkja sķtt starv, kann įleggjast honum at taka viš ųšrum starvi ķ sama tęnastuųki, og sum kann haldast hóskandi fyri hann. Viš góškenning frį nevndini eftir § 12 kann eisini įleggjast honum at taka viš hóskandi starvi uttan fyri taš tęnastuųkiš, sum hann higartil hevur havt.
Stk. 4. Tann, sum settur veršur upp į įramįl og sum frammanundan er tęnastumašur, hevur skyldu til, tį iš įramįliš er śti ella hann veršur loystur śr tęnastuni av ašrari orsųk, sum hann ikki er sekur ķ, at taka viš einum hóskandi arbeišsųki innan ella uttan fyri taš starvsųkiš, hann higartil hevur havt.

§ 13. Tęnastumašur kann sleppa undan at taka viš borgarligum ella kommunalum umboši, um so er at landsstżriš heldur taš vera neyšugt, fyri at hann skal kunna rųkja tęnastuna til lķtar.
Stk. 2. Landsstżriš setir nęrri reglur fyri, hvussu nógv landiš kann bera av mųguligum śtreišslum til at rųkja tęnastuna, mešan tęnastumašur er burturstaddur śr tęnastuni ķ borgarligum ella kommunalum umboši.

§ 14. Tęnastumanni er bert loyvt at hava starv uttan fyri tęnastuna, um so er, at taš ikki er til bįga fyri, at hann vęl og viršiliga fęr rųkt tęr skyldur sķnar sum tęnastumašur, ella um taš ikki minkar um ta viršing, og taš įlit, iš neyšugt er ķ tęnastu hansara.

§ 15. Fyri at rųkja skyldurnar, sum fylgja viš tęnastumannastarvinum, og fyri tķlķk stųrv, sum mugu haldast at vera ein partur av tęnastumannastarvinum, kann tęnastumašur bert fįa tķlķka lųn og ašrar samsżningar, sum fyrisettar eru eftir §§ 31-33 ella § 40.

§ 16. Tęnastumašur kann verša fyribils frįsettur ella fyribils fluttur ķ annaš arbeiši, tį iš hann er komin undir illgruna ķ višurskiftum, har hann missir taš įlit, sum inningin av starvinum krevur, ella sum ger taš vįgiligt at lata hann halda fram ķ sķnum starvi.
Stk. 2. Višurskifti, sum fųra viš sęr, at stig verša tikin eftir 1. stk., men sum ikki verša framd eftir straffilóggįvuni, verša višgjųrd sum agamįl eftir reglunum ķ §§ 17-21.
Stk. 3. Landsstżriš įsetir nęrri reglur um fremjing og avtųku av fyribils frįseting.

§ 17. Tęnastumašur, sum tęnastufrįgreišing veršur gjųrd um višvķkjandi tęnastumisbroti ella straffbarum višurskiftum, hevur rętt til at fįa eina skrivliga frįgreišing um tey veruligu višurskiftini og fįa hųvi til at geva skrivligt ummęli um frįgreišingina. Hann skal samstundis fįa at vita, at hann ikki hevur skyldu til at ummęla frįgreišingina.
Stk. 2. Tį iš rannsóknin ķ agamįli veršur fyrireikaš móti tęnastumanni fyri tęnastumisbrot, veršur rannsóknarleišari settur av ręttinum.
Stk. 3. Veršur taš ķ serligum fųri hildiš neyšugt, kann landsstżriš eftir tilmęli frį rannsóknarleišaranum og aftan į ummęli er fingiš frį felagnum viš tingingarrętti uppnevna ein persón at umboša umsitingina.

§ 18. Tęnastumašur hevur rętt til at mųta viš hjįlparmanni, og skal hann fįa hetta at vita, tį iš bošaš veršur til fyrsta forhoyr.
Stk. 2. Sum hjįlparmašur kann nżtast ein umbošsmašur fyri yrkisfelag tęnastumansins, ein tęnastumašur frį avvaršandi stovni ella ein advokatur.
Stk. 3. Rannsóknarleišarin tekur avgerš um vitnisfųrslu og um śtvegan av ųšrum prógvum.
Stk. 4. Ein og hvųr starvandi hevur skyldu til at mųta til forhoyr og geva frįgreišing. Tann, sum gevur skeiva frįgreišing sum vitni, veršur revsašur viš bót ella hefti. Um eitt vitni ikki mųtir ella ber seg undan at geva frįgreišing, kann rannsóknarleišarin lata ręttin avhoyra taš.
Stk. 5. Tęnastumašurin hevur rętt til at koma viš skrivligum frįgreišingum, eisini aftan į at forhoyrini eru lišug.
Stk. 6. Tį iš rannsóknin er lišug, gevur rannsóknarleišarin eina frįgreišing. Um landsstżriš bišur um taš, skal rannsóknarleišarin eisini koma viš tilmęli um avgerš ķ mįlinum.
Stk. 7. Tęnastumannaforhoyr og ręttarfundir, sum hildnir verša undir mįlsvišgeršini, eru ikki almennir. Tó kann landsstżriš avgera, at mįlsvišgeršin skal vera almenn, um tęnastumašurin viš undirtųku frį avvaršandi yrkisfelag setir fram krav um hetta.
Stk. 8. Almenn frįsųgn um taš, sum fram er fariš undir forhoyrum og ręttarfundum, sum ikki eru almennir, veršur revsaš viš bót.

§ 19. Veršur hildiš, at mįliš endar viš flyting til annaš arbeišsplįss ella ķ annaš starv ķ ella uttan fyri starvsųkiš, starvslękkan ella avseting, skal avvaršandi felag viš tingingarrętti fįa frįsųgn um, hvussu statt er ķ mįlinum, soleišis at taš kann fįa hųvi til at ummęla mįliš, įšrenn avgerš veršur tikin.
Stk. 2. Avvarandi felag viš tingingarętti kann krevja at verša gjųrt kunnugt viš ta avgerš, sum tikin er viš tilfarinum frį tęnastuforhoyrinum sum grundarlag.
Stk. 3. Kemur tęnastumašur undir illgruna fyri nakaš straffbart, kann hann krevja mįliš višgjųrt sum brotsmįl. Hetta er ikki til hindurs fyri, at tęnastuligt forhoyr kann fara fram móti tęnastumanninum, tį iš brotsmįliš er avgjųrt.
Stk. 4. Er tęnastumanni įlagt agarevsing uttan tęnastuligt forhoyr frammanundan, smbr. § 21, kann hann krevja, at tęnastuligt forhoyr fer fram. Taš er bert neyšugt at koma įheitanini į mųti, um so er at hann fęr višmęli frį avvaršandi felag viš tingingarrętti.

§ 20. Endar rannsóknin uttan at agarevsing veršur įlųgd, verša śtreišslurnar til hjįlparmann endurgoldnar tęnastumanninum. Ķ ųšrum fųrum avger landsstżriš viš śrslitunum av mįlinum og umstųšunum annars ķ huga, um śtreišslurnar til hjįlparmann skulu endurrindast heilt ella fyri ein part.
Stk. 2. Samsżningin eftir 1. stk. veršur bert goldin, um taš veršur hildiš rķmuligt, at tęnastumašur hevur nżtt śtreišslur til hjįlparmann, og samsżningin kann ikki vera hęgri, enn hvat ein tilnevndur verji ķ einum brotsmįli vildi fingiš fyri tilsvarandi arbeiši. Eftir įheitan gevur rannsóknarleišarin ummęli um hetta.
Stk. 3. Hevur tęnstumašur undir einum agamįli sjįlvur śtvegaš prógv, fęr hann hesar śtreišslur endurgoldnar heilt ella fyri ein part, um hildiš veršur, at hann hevur havt rķmuliga orsųk til at śtvega prógvini. Eftir įheitan gevur rannsóknarleišarin ummęli um hetta.

§ 21. Sum agarevsing fyri tęnastumisbrot kann landsstżriš geva įvaring ella įtalu, sekt, sum tó ikki mį fara upp um 1/2 mįnašarlųn, flyting til annaš arbeiši ella arbeišsplįss ella til annaš starv ķ ella uttan fyri starvsųkiš, starvslękking, herundir lękking viš einum ella fleiri lųnarstigum innan fyri somu lųnarrammu, ella loysn śr starvi. Sekt yvir 1/25 av mįnašarlųnini og flyting til annaš arbeiši kann bert nżtast, um tęnastuligt forhoyr hevur veriš frammanundan samsvarandi §§ 17-19, uttan so at treytaleys skrivlig jįttan fyriliggur, har tęnastumašurin višgongur tey veruligu višurskiftini, hann er įkęrdur fyri og jįttar seg sekan ķ tęnastumisbroti. Flyting til annaš arbeiši ella til annaš starv ķ ella uttan fyri starvsųkiš, starvslękking ella loysn śr starvi sum revsing fyri tęnastumisbrot, kann, tį mįliš ikki er avgjųrt viš dómi, ongantķš fara fram uttan so at tęnastuligt forhoyr hevur veriš frammanundan. Sektir kunnu verša tiknar av lųnini.

§ 22. Tį iš tęnastumašur veršur lagdur undir óręttiligan atburš ķ tęnastugerningi sķnum, ella ęruskemmandi skuldsetingar verša bornar móti honum, kann verša įlagt honum at sleppa sęr undan skuldsetingini viš dómi. Um umstųšurnar tala fyri, kann landsstżriš gera av, at landskassin veitir tęnstumanninum fult ella lutvķst endurgjald fyri mųguligar śtreišslur ķ ręttarmįlinum.

§ 24. Tęnastumašur kann krevja at verša loystur śr starvi viš 3 mįnaša fyrivarningi til mįnaša śtgang.

§ 25. Tęnastumašur kann uttan umsókn verša loystur śr starvi viš 3 mįnaša fyrivarningi til ein mįnaša śtgang. Tęnastumašur kann verša loystur śr starvi viš stytri fyrivarningi, um hann er óskikkašur til starviš vegna brotsgerš, tęnastumisbrot ella misgerš.

§ 26. Tęnastumašur veršur loystur śr starvi, tį mįnašurin er śti, sum hann fyllir 70 įr ķ, ella rųkkur tann aldur, sum ķ lóggįvuni annars er fyrisettur sum aldursmark fyri avvaršandi starv, ella rųkkur aldur yvir 60 įr, sum fyrisettur er ķ avtalu, samb. § 31.

§ 27. Tęnastumenn, sum settir eru upp į įramįl, kunnu bert loysast śr starvi uttan umsókn, um so er at orsųkin er heilsubrek ella višurskifti, sum nevnd eru ķ § 25, 2. pkt., ella § 26. Annars endar starvstķšin, tį iš įramįliš er śti.

§ 28. Įšrenn tęnastumašur veršur loystur śr starvi uttan umsókn, skulu, viš undantak av teimum ķ § 26 nevndu fųrum, bęši avvaršandi felag viš tingingarętti og tęnastumašurin sjįlvur fįa hųvi til at siga sķna įskošan, um so er at forhoyr ikki hevur veriš eftir §§ 17-19.
Stk. 2. Hann, sum uttan umsókn veršur loystur śr starvi, hevur rętt til at fįa skrivliga upplżsing um grundirnar.
Stk. 3. Įšrenn tęnastumašur veršur loystur śr starvinum uttan umsókn, ger landsstżriš av, um hann hevur rętt til eftirlųn.

§ 29. Veršur tęnastumašur loystur śr starvi, av tķ at starviš veršur tikiš av vegna umlegging av fyrisitingini ella broyting av arbeišslagnum, og taš ikki er gjųrligt at įvķsa honum annaš starv, sum hann eftir §§ 11-12 hevur skyldu at taka av, fęr hann sķna higartil galdandi lųn ķ 3 įr, tó ikki longur enn til tann fyri starviš galdandi frįfaringaraldur. Ķ hesum tķšarskeiši kemur hann undir reglurnar ķ §§ 11-12.

§ 30. Tęnastumašur kann fyrstu 6 mįnaširnar av royndartķšini krevja seg loystan śr starvinum viš 14 daga fyrivarningi og ķ restini av royndartķšini viš 1 mįnaša fyrivarningi, ķ bįšum fųrum til mįnašar śtgang.
Stk. 2. Fyrstu 6 mįnašarnar av royndartķšini kunnu tķlķkir tęnastumenn loysast śr starvi uttan umsókn viš 14 dagar fyrivarningi til mįnašar śtgang.
Stk. 3. Reglurnar ķ § 29 eru ikki galdandi fyri tęnastumenn ķ royndartķšini.

§ 32. Fęst ikki semja um stųddina av samlašu upphęddini til broyting av lųnar- og ųšrum starvstreytum, herundir til rętting av lųnarstiga, og stašarvišbótum, til broyting ķ lųnarįseting fyri tęnastumannastųrvini og til broyting av ųšrum samsżningum fyri inning av tęnastumannastarvi, sambr. § 15, leggur landsstżriš fram serligt lógaruppskot.
Stk. 2.2) Fęst ikki semja um nżtsluna av tķ ķ 1. stk. nevndu upphędd, leggur landsstżriš fram serligt lógaruppskot.

a) Felųgini skulu verša góškend av landsstżrinum.
b) Allir tęnastumenn, sum koma undir hesa lóg, skulu kunna gerast limir ķ felųgunum, eisini eftirlųntir tęnastumenn.

§ 38. Landsstżriš og tęnastumannafelagiš kunnu leggja spurningar um brot ella tulking av gjųrdum avtalum ella reglum, sum eftir §§ 32-33 koma ķ stašin fyri avtalur, fyri ein geršarrętt til avgeršar.
Stk. 2.1) Ķ geršarręttinum eru 3 limir. Sorinskrivarin setir 1, landsstżriš 1 og avvaršandi yrkisfelag 1 lim.

§ 40. Um tęnastumašur eftir reglunum ķ § 11 ella av ašrari orsųk, sum hann ikki er sekur ķ, veršur fluttur ķ annaš starv, sum er skipaš ķ lęgri lųnarrammu, enn starv hansara frammanundan, fęr hann eina persónliga višbót til śtjavning av muninum.
Stk. 2. Višbųtur eftir 1. stk. detta burtur heilt ella lutvķst, um ein fęr lųnarframgongd viš at koma ķ hęgri lųnarrammu ella į hęgri lųnarstig.

§ 41. Tęnastumašur kann ķ heilt serligum fųrum, tį iš į stendur, fįa lųnarforskot uttan trygd. Landsstżriš įsetir reglur um hetta.

§ 42. Tęnastumanni er eftir reglum, sum landsstżriš setir, loyvt at geva skuldbinding av lųn sķni til lįnistovnar, sum landsstżriš góškennir.
Stk. 2. Tį iš tey ķ 1. stk. nevndu dųmir eru frį, kann tęnastumašur ikki avhenda, pantseta ella į annan hįtt rįša yvir lųn, sum ikki er śtgoldin.

§ 43. Landsstżriš kann geva tęnastumanni tęnastufrķ uttan lųn ķ eitt įvķst tķšarskeiš, tó ķ minsta lagi ein mįnaša. Tķšin veršur frįdrigin ķ śtrokningini av lųnaraldrinum.
Stk. 2. Eftir nęrri av landsstżrinum fyrisettum reglum kann tęnastumašur fįa ašra tęnastufrķ uttan fyri vanligu frķtķšina.
Stk. 3. Um taš samtykkir viš tęnastuna, kann landsstżriš koma umsókn frį tęnastumanni į mųti um stytta arbeišstķš ķ avmarkaša tķš, ella til annaš veršur fyrisett móti tilsvarandi lųnarhękking.
Stk. 4.2) Landsstżriš kann fyriseta reglur, um lųn ella lųnaraldur skal missast heilt ella lutvķst undir tęnastufrķ eftir 2. stk. ella undir styttari arbeišstķš.

§ 44. Henda lóg kemur ķ gildi 1. juli 1971.
Stk. 2. Reglurnar ķ §§ 12-13 og § 29 eru bert galdandi fyri tęnastumenn, sum eru settir ella śtnevndir ķ annaš starv, aftan į at lógin kemur ķ gildi. Ašrir tęnastumenn koma undir higartil galdandi reglur.
Stk. 3. Tęnastumenn, sum farnir eru frį viš eftirlųn įšrenn henda lóg kemur ķ gildi, fįa eftirlųn eftir higartil galdandi reglum.
Stk. 4. Samstundis fer śr gildi lųgtingslóg nr. 31. frį 18. mai 1961 viš seinni broytingum um tęnastumenn landsins og lųgtingslóg nr. 1 frį 25. februar 1953 viš seinni broytingum um eftirlųn og eftirsitilųn tęnastumanna landsins v. fl.
Stk. 5. Tęr eftir higartil galdandi lóg givnu kunngeršir galda framvegis, til annaš veršur fyrisett.

1) Broytt viš Ll. nr. 65 frį 09.06.1988.
2) Broytt viš Ll. nr. 73 frį 13.06.1995.